Via Achtergrondinformatie allerlei info over de Bollenstreek (geografisch, historisch, maatschappelijk e.d.)      Ga bij problemen naar PROBLEMEN

  Kalkovens en steenfabrieken

Start
PROBLEMEN
Disclaimer en tips
Nieuw(s)
Zoeken
Info over mijzelf
Stamboom algemeen
Bekende Nederlanders
Stamboom Schrama
Documenten Schrama
Hulp gevraagd Schrama
Pictures Schrama
StamboomHulsebosch
Documenten Hulsebosch
Pictures Hulsebosch
Achtergrondinformatie
Literatuur
Links / tijdschriften
Contact
Pictures Almelo
Muziek

 


                                                         
Links de werkplaats en kalkovens, rechts de laadbrug, bergen schelpen of schelpkalk en een hoop steenkool.
De schelpen werden gebrand tot kalk. De ongebluste kalk werd geblust en verder verwerkt tot metselkalk.
Heel fijne kalk was bedoeld voor stucwerk.

Pastel v
ervaardigd door: Johan Coenraad Herman Heyenbrock, 1920.
Bron : Foto afkomstig van www.openluchtmuseum.nl
(website van
Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem)

[1] [2] [3] [4] [5] De kalkovens stonden buiten de dorpen vanwege de walm van de ovens.
Onder andere waren er kalkovens in de Zilk bij de Leidse Vaart, deze zijn in 1830 afgebroken.
De ’s Gravenmades zullen de warmte wel gewaardeerd, maar die stank wende nooit
.
Schelpen waren het belangrijkste materiaal voor de productie van metselkalk in de kalkovens.
Er waren  beroepsschelpenvissers, maar het werd ook door boeren gedaan als bijverdienste.
De akkertjes en het grasland van deze boeren, dicht bij zee, waren schraal en brachten weinig op.
Na 1500 nam het schelpenvissen als belangrijk middel van bestaan toe.
Ook de landerijen van de Schrama’s lagen in de duinen en mogelijk deden zij ook aan deze bijverdienste.
Lekker een beetje met paard en wagen stoeien op het strand en in de zee.

             
         Bron : Stichting-cultuurhistorisch-genootschap-duin-en-bollenstreek

[6] Er waren twee paden die doorliepen tot het strand : de Ruigenhoeker Schulpweg en de Vogelenzangse Schulpweg.
De Zilker schelpenvissers brachten met hun paard en wagen de schelpen van het strand naar de ovens.
Per dag brachten zij twee vrachten en voor een kar vol kregen zij 18 stuivers.
De schelpen werden bovenin de kalkovens ingebracht.
Na een laag schelpen volgde een laag turf, daarna weer een laag schelpen en zo ging het verder.
Na het branden werd de poeier in een ‘’leshuis’’ geblust en vervolgens ging de kalk naar de kalkschuur.  

                                 
          
           Kalkovens aan de Leidse Vaart bij Hillegom, 1793, tekening in kleur van
           Jurriaan Andriessen, Amsterdam, Gemeentearchief Leiden, LPV 73560

[7]
‘’Links is de Beeklaan met de Kalkovenbrug over de Leidse Vaart en in het verschiet de toren van Hillegom.
Op de voorgrond gaat van links naar rechts, van noord naar zuid, de Leidse Vaart, gegraven in 1657.
Over de brug midden op de tekening kwam men op het erf van de kalkovens.
De brug op de voorgrond ligt over de Hillegommer Beek, zo komt men op de ‘’vaartweg’’ aan de westzijde
van de Leidse Vaart en tevens bij de ‘’Roomsche Kerk’’.
Daar was verborgen tussen het groen een schuilkerk, een schuur ingericht als kapel of kerk.
De kerk lag ver van het dorp en de families ’s Grama van de kalkovens en Bijvoet die tegenover de brug
aan de Beeklaan woonden waren beide roomsgezind en dus gaf de kerk geen aanleiding tot aanstoot.’’

Gerrit Cornelisz van ’s Gravenmade, gedoopt in 1650
[9] Op 16 maart 1713 werd aan Gerrit Cornelisz verkocht ‘’een huysje, schuuren, berghtuin en land,
     idem een huis met de kerk (een schuilkerk) en het land daarbij behoorende, groot ruim drie morgen,
     verder nog drie kalkovens (aan de Leidse Vaart) met twee leshuysen (om de kalk te blussen), twee schuuren
     en twee huisjes, werf en verdere land daaraan behoorende, groot ruim vijf morgen’’ voor 2650 gulden.


              

                 Kalkovens bij Hillegom met op de voorgrond kolfspelers.
                         Hendrik Tavenier (tekenaar), 1744 - 1807
                         (Afkomstig van Rijksmuseum Amsterdam)
                         (Tekening op papier, 192 mm x 267 mm)
                         (
Objectnummer: RP-T-1921-218)

De tekening is gemaakt vanaf de ‘’Kalkbrug’’ over de Hillegommer Beek. [8] ‘’
Links is de steenloods met afdak te zien. In 1724 woonde de weduwe van Gerrit Cornelisz ’s Grama
(zij was ‘’kalkbrandster’’) in het huis (geheel rechts) annex het aangebouwde turfhuis en de wagenschuur.
In het midden zijn de twee grote kalkovens te zien waar aan het boveneinde de schelpen gemengd met de turf
werden ingebracht. Meer naar achteren stonden nog twee kleinere kalkovens. Achter het huis en de kalkovens
liep parallel met de Beek nog de ‘’Kalksloot’’ met korte dwarssloten tussen de ovens, die eveneens uitkwam
op de Leidse Vaart. Boven het dak van de loods ziet men nog net de top van de mast van een schip, dat turf
aanbrengt en de kalk afvoert. Rechts achter het huis ligt ook een schuit. Een man sjouwt over een oplopende steiger
een vracht turf van het schip naar de oven. De linker steiger diende voor de aanvoer van schelpen met paard-en-wagen.
De zee was niet ver weg en zo zal de naam ‘’schulpepad’’ zijn ontstaan. Dat pad liep vrijwel rechtdoor van de
Beeklaan naar het strand. De Zilker schelpenvissers brachten de schelpen met hun driewielige karren naar de ovens.
De ‘’vissers’’ moesten zelf voor kar en paard zorgen en kregen 18 stuivers voor een volle kar.
Misschien vervoerde vrachtrijder Antonius Schrama ook wel vracht van en naar de ovens.
Tot circa 1885 zijn deze kalkovens in gebruik geweest.
Op de tekening is men rechts op de voorgrond bezig met het kolfspel. Het lijkt echter geen echte kolfbaan,
de mannen waren een beetje aan het oefenen of het is een ‘’dichterlijke vrijheid’’ van de tekenaar.’’

Titel van de aquarel : ''Gezigt aan de Kalkovens bij Hillegom".
De aquarel klopt niet met de topografische werkelijkheid,
maar berust deels op fantasie van de schilder.
Het is wel een mooie ! (na dubbelklikken voor een grote afbeelding)

Bron : Rijksmuseum
Vervaardiger : Gerard van Rossum (1698/99-1772) in 1765

[10] [11] Herman Gerlings, zoon van Clazina Cornelisdr ’s Gravenmade en Herman Willem Gerlings,
             was in 1844 de eigenaar van deze kalkovens
. Of de kalkovens altijd in de familie gebleven zijn is mij niet bekend.

[12] ‘’Aan het begin van de 20e eeuw vonden de laatste afgravingen van het duinzand plaats ten behoeve van de
      opgerichte ‘’kunstzandsteenfabriek’’ De Arnoud op de grens van Lisse en Hillegom. Men liet toen de bestaande
      wegen met rust en zo komt het dat de wegen tot 3.5 meter boven het omliggende maaiveld liggen.’’



 

Een (in juni 2016) nog bestaande kalkoven achter het huis met nummer 58
aan de Vriezenveenseweg langs het kanaal in Vriezenveen.

Bron : eigen foto gemaakt met toestemming van de heer Trip van het bedrijf dat
          handelt in gebruikte agrarische en bouwmachines ( http://www.tripglobaltrading.nl/ ).

Op de site www.hvavereest.nl kunt u kennismaken met de Historische Vereniging Avereest en
een kijkje nemen in het streekmuseum "De Kalkovens" te Dedemsvaart.

 

 

 

 

Terug naar >>>>>>>> waar woonden zij

Vorige

Naar boven
 

[1] Bron : De Duin- en Bollenstreek in caert gebracht, J.J.J.M. Beenakker

[2] Bron : 750 jaar kerk in Hillegom, J.J.J.M. Beenakker

[3] Bron : Lisse op de grens van droog en nat, J.J.J.M. Beenakker

[4] Bron : Heemstede in de historie, Leven, werken, handel en koehandel in de woonplaats van Emece,
                                                                                                                             mr. JW Groesbeek

[5] Bron : ’t Vermaaklijk Hillegom, A.M. Hulkenberg, uitgeverij Repro-Holland, Alphen a/d Rijn, 1972

[6] Bron : Lezen in het duin, Gert Baeyens en Jaap Duyve,
                                                    Stadsuitgeverij Amsterdam / Gemeentewaterleidingen Amsterdam, 1991

[7] Bron : ’t Vermaaklijk Hillegom, blz. 38 / 39, A.M. Hulkenberg, uitgeverij Repro-Holland, Alphen a/d Rijn, 1972

[8] Bron : ’t Vermaaklijk Hillegom, blz. 40 / 41, A.M. Hulkenberg, uitgeverij Repro-Holland, Alphen a/d Rijn, 1972

[9] Bron : Hillegomse Geschiedenissen, A.M. Hulkenberg

[10] Bron : Liber Amicorum Adri Schrama, Bangkok, CBG

[11] Bron : ’t Vermaaklijk Hillegom, blz. 40 / 41, A.M. Hulkenberg, uitgeverij Repro-Holland, Alphen a/d Rijn, 1972

[12] Bron : Loosterweg 1,2,3 door Hans van de Reep

Terug naar >>>>>>>> waar woonden zij

Vorige

   
Start | Inleiding | Verantwoording en betrouwbaarheid | Herkomst van de naam 's Gravenmade | Welgeborenen | Leenmannen | Het landschap van de Duin- en Bollenstreek | Van eerste bewoners tot dorpen | Akker- en tuinbouw | Veeteelt | Mest, turf en zand | Konijnen | Blekerijen en wasserijen | Kalkovens en steenfabrieken | Beroepen | Vervoer over land | Vervoer over water | De aanleg van de trekvaart | Landbezit | Woningen, boerderijen en interieur | Communicatie | Politiekbuiten | alle dorpen in de Bollenstreek | Lisse | De Zilk | Noordwijkerhout | Sassenheim | Voorhout | Vogelenzang | Heemstede | Bennebroek | De Kerk | De  Maatschappij | Het Huwelijk | Bevruchting en bevalling | Het Gezin | Het Huishouden | Gezondheid(szorg) en hygiëne | Eten, drinken en genotsmiddelen | Vermaak | Onderwijs | Inkomen, uitgaven en prijzen | Beroepen en functies van de voorouders
 

 

 

Kalkovens en steenfabrieken

free web stats
.-.